Deloitte Football Money League

Deloitte, her sene olduğu gibi bu sene de dünyanın en çok kazanan 20 kulübünü listesini açıkladı. Yani genel basında duyurulduğu gibi "en zengin kulüpler" listesi değil, geçtiğimiz sene "en çok kazanan kulüpler" listenin kapsamında. Bu kazançlar ise kulüplerin stadyum, yayın ve ticari gelirlerini kapsıyor. Yani transferlere harcanan paralar ve oyuncu satışından elde edilen gelirler araştırma dahilinde değil. Bu kriterlere bağlı olarak 2008 yılının en çok kazanan 20 kulübü açıklandı ve ilk kez listeye bir Türk kulübü dahil oldu. Fenerbahçe, elde ettiği 111,3 milyon € gelirle listenin 19. sırasında bulunuyor.


Araştırmanın detaylı raporu yayınlandı. Raporda geçmiş yılların sıralamaları, kulüplerin son 5 yıldaki ekonomik gelişimi, geçtiğimiz sene elde ettikleri kazancın kaynaklarının yüzde olarak dağılımı ve spor endüstürisinin ülke ekonumilerine göre gelişim miktarı gibi bilgiler detaylıca sunuluyor. İncelemesi keyifli bir rapor açıkçası. Fenerbahçe açısından incelediğim raporda dikkatimi çeken ayrıntıları şimdi buradan paylaşmayı deniycem.

Öncelikle Fenerbahçe'nin muhasebe kayıtları 3 yıldır Deloitte tarafından incelendiği için son 3 yıllık ekonomik gelişimine yer verilmiş. Fenerbahçe'nin 2008 yılında 111,3 milyon € olan geliri 2007'de 87 milyon €, 2006'da ise 62 milyon €.

2008 yılında elde edilen gelirin 25%'ini stadyum gelirleri (27,9 m €), 24%'ünü yayın gelirleri (26,7 m €), 51%'ini ise ticari gelirler (56,7 m €) oluşturuyor. Buradaki ticari gelirlerin kapsamı reklam gelirleri, sponsorluk anlaşmaları ve ürün satışlarını kapsıyor. Bu gelirlerin diğer kulüplerle karşılaştırmasında ise enteresan sonuçlarla karşılaştım. Fenerbahçe'nin tribün gelirlerinde Milan, Roma ve Lyon'un üstünde yer alması; ticari gelirlerde ise Arsenal, Roma, Inter, Juventus gibi kulüplerin üstüne çıkması sürpriz sayılabilecek gelişmeler. Listede 5 büyük Avrupa ligi (İngiltere, İspanya, İtalya, Almanya, Fransa) dışında bir ligden yer bulan tek takım olan Fenerbahçe, yayın gelirleri açısından, geçen sene elde ettiği Şampiyonlar Ligi yayın gelirlerine rağmen son sırada yer alıyor. Yayın gelirlerinin kulüp bütçelerine en çok katkı sağladığı ülke ise İtalya. Listedeki İtalyan kulüplerinin genelinin toplam gelirinin ortalama 60%'lık bölümünü yayın gelirleri oluşturuyor. Raporlarda beni şaşırtan bir başka ayrıntı ise en yüksek ticari gelir elde eden kulüp. Geçtiğimiz sene bu kulvarda Real Madrid'in 15 milyon € gerisinde kalan Bayern Münih bu sene Madrid'e 50 milyon €'nun üstünde fark atarak ilk sırayı aldı.

Aşağıdaki tabloda listedeki kulüpleri stad, yayın ve ticari gelirleri üzerinden sıraladım.

Raporlarda yer alan bir tablo ise son 11 yılda, Avrupa'nın 5 büyük ligini barındıran ülkelerde ortalama kişi başına düşen gelir ile para ligi dahilindeki takımların gelirlerinin karşılaştırıldığı bir tablo mevcut. Tabloya göre geride kalan 11 yılda milli gelirlerde 50% civarında bir artış sağlanırken kulüp gelirlerinde 300%'ün üzerinde artış görülüyor. Bu sebeptendir ki gelirlerini belli seviyede arttıramayan kulüplerin ilerleyen senelerde listeden düştüğü görülüyor. Yani gelirleri korumak maddi büyüklüğünü korumak için yeterli değil günümüzde. Son olarak geçtiğimiz seneki listeyle bu seneki listenin karşılaştırıldığı bir tabloyla bitirelim.